Aziatische hoornaar
Niet alleen een bedreiging voor honingbijen
De gevreesde Aziatische Hoornaar heeft zich definitief in ons land gevestigd en gaat er waarschijnlijk voorlopig ook niet weg. De Aziatische Hoornaar is een grote wesp. De eerste hoornaar koningin kwam ooit in zuidelijk Frankrijk aan land als verstekeling in een scheepslading uit Azië. Ze stichtte het eerste volk op het Europese continent. Van daaruit heeft deze soort zich als een olievlek verspreid en is sinds 2017 ook in ons land aanwezig en in het najaar van ’23 ook in de omgeving van Baarn gesignaleerd.
In ons land is de Europese Hoornaar inheems. Dat is een ongevaarlijke soort die je ook wel in de buurt van bijenvolken ziet. De Aziatische daarentegen is een invasieve soort die enorme nesten met velen duizenden soortgenoten kan ontwikkelen. Bijenvolken kunnen zich nauwelijks verdedigen tegen deze wesp die voor de bijenkasten in groepsverband de binnenvliegende bijen vangt. Maar de hoornaar vangt ook andere bijen en hommels, soorten vliegen en allerlei andere insecten en doen zo een aanslag op de biodiversiteit van inheemse populaties.
Meer weten over de Aziatische Hoornaar?
Klik hier voor meer informatie over de Aziatische Hoornaar op de website van de Nederlandse BijenhoudersVereniging
Klik hier voor informatie op website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
Het zomernest van de Aziatische hoornaar kan een omvang bereiken van een Skippybal en hangt meestal hoog in de boom >
Heb je een Aziatische Hoornaar gezien?
Maak er melding van op Waarnemening.nl. De melding wordt gecontroleerd en als het inderdaad een Aziatische is dan worden van daaruit de verschillende instanties ingeseind.
Aziatische Hoornaars reageren zeer agressief naar belagers van hun nest.
Blijf bij een nest uit de buurt!
Honingbijen hebben het zwaar
Van de bijna 100.000 insecten die een Aziatische Hoornaar volk in een seizoen verorbert is ongeveer een derde honingbij (als die in de buurt te vinden zijn). Een gezond bijenvolk kan wel tegen een stootje. En een aantal kasten op een rijtje kunnen wel wat bijen missen zonder dat het noemenswaardige schade oploopt. Maar het gedrag van de hoornaars voor bijenkasten zorgt ervoor dat bijen in de stress raken: ze durven amper uit te vliegen om hun dagelijks kostje bij elkaar te scharrelen. Behalve het verlies aan bijen komt daar dan ook het verlies aan voedsel voor larven en volwassen bijen bij. Als op een gegeven moment het bijenvolk zo verzwakt is dat de hoornaars zo de bijenwoning in kunnen lopen dan is het bijenvolk in mum van tijd overrompeld en uitgemoord.
Gezamenlijk de hoornaar te lijf!
De landelijke overheid heeft bepaald dat de Aziatische Hoornaar bestreden moet worden. Ze zijn niet alleen schadelijk voor honingbijen, maar brengen zoals gezegd ook schade toe aan de biodiversiteit van het insectenleven. Een extra reden om ze te bestrijden – en niet de minste – is de schade die ze in de fruitteelt kunnen aanrichten.
Bijenvolken zijn een goede indicator voor de aanwezigheid van hoornaars. Mede daarom vervullen imkers een belangrijke rol in de opsporing van hoornaarnesten. Ook de Baarnse imkers dragen hun steentje bij.
In 2023 zijn enkele nesten in omliggende plaatsen gevonden en geruimd. De verwachting is dat in 2024 het eerste Baarnse hoornaarnest wel zal worden gevonden.
Regionale samenwerking
Vanuit de Baarnse vereniging is bestuurslid Marijke van Suchtelen het contact met de landelijke imkervereniging en met de gemeente. Daarnaast onderhoudt ze ook contacten met lokale verenigingen in Hilversum en Amersfoort/Soest.
Mocht er een nest worden gevonden dan schakelt de gemeente het regionaal nesten verdelgingsteam in. Zij beschikken over speciale apparatuur en beschermende kleding.
Hoornaars in de val
In de imkerij is een landelijke aanpak afgesproken voor opsporen van Aziatische Hoornaars. Daarbij maken we onder andere op bijenstanden gebruik van wiekpotten en selectieve vallen .
Selectieve val (rechts) – twee vangfuiken zorgen ervoor dat de koninginnen niet meer weg kunnen.
In de val wordt een wiekpot geplaatst.
Wiekpotten zijn vooral bedoeld om de hoornaarwerksters, te spotten. De potten zijn gevuld met een voor hoornaars aantrekkelijke vloeistof met daarin een katoenen lont (wiek) die door het deksel steekt en zo de geur verspreidt. Deze werksters worden gevangen, gemerkt en weer losgelaten om zo te kunnen bepalen waar het nest zich bevindt.
Selectieve vallen zijn plastic dozen met een wiekpot en voorzien van een soort fuiken. De hoornaar kan wel naar binnen, maar niet meer naar buiten. Deze vallen zijn vooral bedoeld om koninginnen van de hoornaar te vangen en te doden. In het voorjaar (april-mei) zijn dat de koninginnen die na de lange winterslaap een nest gaan stichten, in het najaar (oktober-december) de jonge koninginnen die nog even wat komen eten voor ze in winterslaap gaan.